Cơ sở dữ liệu quan hệ¶

Khái quát¶

Mô hình dữ liệu quan hệ được nhà khoa học người Mỹ gốc Anh đề xuất vào năm 1970. Mô hình này đã trở thành một trong những mô hình dữ liệu được sử dụng phổ biến nhất trong nhiều thập kỷ qua, từ những hệ thống nhỏ cho đến những doanh nghiệp quy mô lớn.

Cơ sở dữ liệu quan hệ lưu trữ và tổ chức dữ liệu theo dạng bảng, gồm hàng và cột.

Một số hệ quản trị có hỗ trợ cơ sở dữ liệu quan hệ là:

• Oracle
• Microsoft SQL Server
• Microsoft Access
• MySQL
• PostgreSQL
• IBM Db2
• SQLite
• v.v...

Một số khái niệm¶

Cơ sở dữ liệu quan hệ có những thuật ngữ và khái niệm sau:

Quan hệ¶

Mỗi bảng là một quan hệ.

Và dữ liệu trong các quan hệ có... mối quan hệ với nhau.

Ví dụ:

Một cơ sở dữ liệu trường học có những quan hệ sau:

• Quan hệ students là bảng dữ liệu về học sinh.
• Quan hệ subjects là bảng dữ liệu về môn học.
• Quan hệ 'scores' là bảng dữ liệu về điểm số.

Bộ¶

Mỗi hàng trong bảng là một bộ, cách gọi khác là mẫu tin hoặc bản ghi.

Mỗi bộ là một tập hợp dữ liệu về một thực thể.

Ví dụ:

• Trong quan hệ students, mỗi hàng là một bộ chứa dữ liệu mô tả một bạn học sinh.
• Trong quan hệ learning, mỗi hàng là một bộ chứa dữ liệu mô tả học sinh H học môn M và đạt điểm D.

Thuộc tính¶

Mỗi cột trong bảng là một thuộc tính, cách gọi khác là trường.

Mỗi thuộc tính đều được có kiểu dữ liệu và miền giá trị.

Miền giá trị là tập hợp các giá trị được cho phép của thuộc tính đó.

Ví dụ:

Trong quan hệ students, các thuộc tính có thể có là: student_id, last_name, first_name, gender, birth_date, birth_place, v.v...

Miền giá trị của thuộc tính gender là tập hợp gồm hai giá trị là 0 và 1, biểu thị cho nam và nữ.

Khóa chính¶

Trong cùng một quan hệ (bảng), không thể có hai bộ trùng nhau hoàn toàn trên mọi thuộc tính. Người ta đặt ra khái niệm khóa chính để phân biệt các bộ với nhau.

Khóa chính của một quan hệ là tập hợp gồm một hoặc nhiều thuộc tính dùng để xác định một bộ là duy nhất, không trùng với bộ khác trong cùng quan hệ.

Ví dụ:

Trong quan hệ students, nếu hai học sinh là anh em sinh đôi, thì dữ liệu có thể trùng nhau ở các thuộc tính như gender, birth_date, birth_place, v.v..., thậm chí là last_name và first_name.

Việc này khiến cho hai bộ bị trùng nhau.

Để khắc phục, ta chọn student_id làm khóa chính, vì thuộc tính này giúp phân biệt các bộ với nhau. Nói cách khác, hai anh em song sinh có thể trùng nhau ở những dữ liệu khác, nhưng mỗi người có mã số học sinh khác nhau.

Khóa ngoại¶

Khóa ngoại của một quan hệ là một thuộc tính được dùng để tạo mối quan hệ với quan hệ (bảng) khác.

Mối quan hệ giữa hai quan hệ (bảng) được thể hiện bằng liên kết giữa khóa ngoại của bảng này và khóa chính của bảng kia.

Ví dụ:

Cơ sở dữ liệu trường học còn có một bảng khác là classrooms. Bảng này có khóa chính là thuộc tính class_id (mã lớp).

Bảng students có một thuộc tính cũng mang tên là class_id, cho biết một học sinh đang ở lớp nào.

Theo đó, class_id của bảng students là khóa ngoại, được liên kết tới khóa chính class_id của bảng classrooms.

Lược đồ¶

Lược đồ cơ sở dữ liệu là bản thiết kế hoặc mô hình tổng thể của cơ sở dữ liệu, dùng để mô tả cách tổ chức dữ liệu và các mối quan hệ giữa các yếu tố trong cơ sở dữ liệu với nhau.

Nói cách khác, lược đồ là bộ khung của cơ sở dữ liệu. Lược đồ chỉ mô tả, chứ không chứa dữ liệu thực.

Ví dụ:

Một phần của cơ sở dữ liệu trường học được thể hiện theo lược đồ sau:

• students(student_id, first_name, last_name, ..., class_id)
• scores(student_id*, subject_id, score)

Trong đó:

• students và scores là tên các quan hệ (bảng).
• Các thuộc tính được đặt trong cặp ngoặc và phân cách nhau bằng dấu phẩy.
• Khoá chính được ký hiệu bằng gạch dưới.
• Khoá ngoại được ký hiệu bằng dấu hoa thị, hoặc ghi (FK).

Hình dưới đây thể hiện lược đồ vừa nêu, kèm theo dữ liệu thực.

Sơ đồ tóm tắt nội dung¶

Some English words¶