Cấu trúc điều kiện if¶

Đặt vấn đề¶

Không phải bài toán nào cũng được giải quyết theo một đường thẳng, tức thực hiện một mạch các câu lệnh từ trên xuống.

Trên thực tế, rất nhiều con đường có nhánh rẽ, rất nhiều bài toán mà trong quá trình giải quyết, phát sinh các trường hợp khác nhau, buộc ta phải chọn một hướng để đi tiếp, không thể phân thân để đi nhiều hướng cùng lúc.

Khái niệm¶

Câu lệnh if là câu lệnh dùng để giải quyết bài toán có nhiều trường hợp.

Câu lệnh if được gọi là cấu trúc điều kiện, hoặc một số sách giáo khoa gọi là cấu trúc rẽ nhánh.

Lệnh if thiếu¶

if điều_kiện:  
    lệnh_1
    lệnh_2
    .
    .
    lệnh_n

Giải thích:

Nếu điều_kiện có giá trị True, thì khối lệnh ngay bên dưới được thực hiện. Ngược lại, nếu điều_kiện có giá trị False, thì không có lệnh nào được thực hiện lệnh cả.

Nói cách khác, nếu đúng thì làm, còn không thì thôi.

Ví dụ 1:

1
2
3
4

diem_thi_mos = 871 # Điểm thi Microsoft Office Specialist

if diem_thi_mos >= 700:
    print('Pass. Good job!')

Output:

Pass. Good job!

Lệnh if đủ¶

if điều_kiện:
    lệnh_1
    lệnh_2
    .
    .
    lệnh_n
else:
    lệnh_A
    lệnh_B
    .
    .
    lệnh_Z

Giải thích:
Nếu điều_kiện có giá trị True, thì khối lệnh nằm trên được thực hiện. Ngược lại, nếu điều_kiện có giá trị False, thì khối lệnh nằm sau else được thực hiện.
Nói cách khác, câu lệnh if ... else ... dùng để giải quyết bài toán có 2 trường hợp.

Ví dụ 2:

1
2
3
4
5
6

diem_thi_mos = 691 # Điểm thi Microsoft Office Specialist

if diem_thi_mos >= 700:
    print('Pass. Good job!')
else:
    print('Fail. Try again. Better luck next time.')

Output:

Fail. Try again. Better luck next time.

Ví dụ 3:

1
2
3
4
5
6

m = 19

if m % 2 == 1:
    print(m, 'is an odd number.')
else:
    print(m, 'is an even number.')

Output:

19 là số lẻ

Lệnh if đủ dành cho bài toán có nhiều hơn 2 trường hợp¶

if điều_kiện_trường_hợp_1:  
    khối_lệnh_A
elif điều_kiện_trường_hợp_2:
    khối_lệnh_B
elif điều_kiện_trường_hợp_3:
    khối_lệnh_C
.
.
else:
    khối_lệnh_D

Giải thích:
- Ứng với trường hợp 1, ta viết lệnh if, khối_lệnh_A sẽ được thực hiện.
- Ứng với mỗi trường hợp tiếp theo, ta viết lệnh elif, khối_lệnh_B hoặc khối_lệnh_C sẽ được thực hiện tương ứng.
- Nếu không có trường hợp nào thỏa, ta viết lệnh else, khối_lệnh_D sẽ được thực hiện.

Ví dụ 4:

1
2
3
4
5
6
7
8

age = 70

if age < 15:
    print('Bạn chưa đủ tuổi lao động.')
elif age >= 15 and age <= 62:
    print('Bạn đang nằm trong độ tuổi lao động.')
else:
    print('Bạn đã vào tuổi hưu.')

Output:

Bạn đã vào tuổi hưu.

Sơ đồ tóm tắt nội dung¶

Google Colab¶

Các đoạn mã trong bài này được đặt tại Google Colab để bạn có thể thử nghiệm theo cách của riêng mình.

Some English words¶

Bài tập thực hành¶

1. Bài tập if-1

2. Bài tập if-2